Hücre organelleri yapı ve görevleri

Endoplazmik Retikulum Nukleus zarı , golgi ve salgı kofulları oluşumunda rol oynar.
Hücre bölünmesinde ortadan kalkar bölünme sonunda tekrar oluşur.
Hücrede asidik ve bazik tepkimeleri birbirinden ayırır.
Taşıdığı ribozomlarla enzimatik salgıların oluşumunda rol oynar.
Hücre zarı ile nukleus zarı arasında tek katlı zardan oluşmuş tüplü lamelli yapıdır.
İyon depolanmasında rol oynar.
Yağ özellikteki salgıların üretildiği yerdir.
Madde ve iyonların hücre içinde taşınımında rol oynar.
Prokaryot , yumurta , embriyonik ve alyuvar hücrelerinde bulunmaz.
Granüllü ve granülsüz olarak iki çeşittir.
A-Granülsüz E.R. :
Üzerlerinde ribozom taşımazlar.
Protein olmayan salgıların üretiminde rol oynar.
Karaciğer , ovaryum , testis , böbrek üstü bezlerinde çok bulunur.
B-Granüllü E.R. :
Üzerlerinde ribozom taşırlar.
Nukleus yakınında bulunur.
Proteinsel ve enzimatik salgıların üretilmesinde rol oynar.
Protein sentezi hızlı olan hücrelerde çok bulunur.

Golgi Aygıtı Olgunlaşmış eritrosit ve sperm hücreleri ile prokaryot hücrelerde bulunmaz.
Tek katlı zardan oluşmuş yassı keseler şeklindedir.
Tomurcuklanma ile içleri salgılarla , enzimlerle dolu keseler oluşturur.
E.R.’ larda üretilen salgıların depolanması ve paketlenmesinde rol oynar.
Selüloz , nişasta , glikojen ,glikoprotein,lipoprotein sentezinde rol oynar.
Hücre zarı yapısına katılan protein ve yağlara karbonhidrat eklenmesinde rol oynar.
Salgı yapan hücrelerle çok gelişmiştir. (Tükürük , mukus bezleri vb.)
Bitki hücresinde fragmoplast , hayvan hücresinde glikokaliks oluşumunda rol oynar.
Lizozomların oluşumunda rol oynar.



Lizozom Tek katlı zardan oluşmuş kese şeklindedir.
İçlerinde kuvvetli sindirim enzimleri taşırlar.
Pinositoz , fagositoz yapan hücrelerde çok bulunur. Alyuvarlarda bulunmaz.
Dışarıdan hücreye alınan besinlerin sindirimini sağlar.
Hücrede işlevini kaybetmiş organel ve yapıların sindirimini sağlar.
Dışarıdan hücreye giren bakteri ve toksinleri sindirerek etkisiz hale getirir.
Spermin yumurtayı döllemesinde rol oynar. Döllenmenin oluşumunu sağlar.
Hücre ölümünde hücre içeriğini sindirerek çürümeyi hızlandırır. (Otoliz)
Bazı canlılarda başkalaşımda rol oynar. (Kurbağada larval organların yok olması)



Perksizom Tek katlı zardan oluşurlar.
Protista , mantar , bitki ve hayvan hücrelerinde bulunur.
Özellikle karaciğer , kas , böbrek hücrelerinde bulunur.
İçlerinde katalaz enzimi taşırlar.
Katalaz Enzimi : Hücrede metabolizma sonucu oluşan zehir etkili H2O2 ‘ yi H2O ve O2 ‘ye çevirir.
Katalaz
2 H2O2 ---------------> 2 H2O + O2

Ribozom 1-Yapısında r-RNA ve protein bulunur.
2-Nukleus ta meydana gelir.
3-Hücrede protein sentezini gerçekleştirir.
4-Protein sentezi fazla olan hücrelerde çok bulunur.
5-Bağımsız metabolizmaya sahip bütün hücrelerde görülür.
6-Olgun alyuvarlarda bulunmaz.
7-Sitoplazma , E.R. zarında , nukleus zarı , mitokondri ve kloroplastlarda bulunur.
8-Sitoplazmada serbest olan ribozom larda yapısal proteinler üretilir.
9-Zar sistemine bağlı ribozomlar da enzimatik proteinler üretilir.
10-Prokaryot ve eukaryot hücrelerin ortak organelidir.

Animasyonu izle
Sentrozom 1-Dokuz adet ipliksi proteinin silindirik organizasyonuyla oluşur. İki sentroil den oluşur.
2-Silindirik protein ipliklerin ortasında kendine özgü matrix vardır.
3-Nukleus yakınında bulunur.
4-Sil ve kamçı oluşumu ve hareketinde rol oynar.
5-Bazı protista , ilkel bitkiler ve hayvansal hücrelerde bulunur.
6-Yumurta ve alyuvar hücrelerinde bulunmaz.
7-Hücre bölünmeden önce kendini eşler.
8-Yapısında DNA olduğu varsayılmaktadır.
9-Zigot sentrozomu sperm hücresinden alır.
10-hücreden hücreye kalıtlanır


Mitokondri 1-İki katlı zardan meydana gelmiştir. Dış zar düz , iç zar kıvrımlıdır.
2-İç zar kıvrımlarına krista denir. Üzerinde solunum enzimleri taşır.
3-O2 ‘ li solunum yapan bütün eukaryotik hücrelerde bulunur. Alyuvarlarda bulunmaz.
4-Enerji ihtiyacı fazla olan hücrelerde sayısı fazladır. (Karaciğer , kas sinir , böbrek h.)
5-İç zarın içi matrixle doludur. Matrixle DNA , RNA , ribozom özel proteinler bulunur.
6-Mitokondri de solunumla üretilen ATP hücrenin bütün yaşamsal olaylarında kullanılır.
7-Mitokondri ler bölünmez tomurcuklanma ile çoğalırlar.
8-Döllenme sonunda oluşan zigotta yumurtaya ait mitokondri ler bulunur.
(Eşeyli üreyen canlılarda mitokondri ler anneden alınmıştır. Sentrozom ise babadan alınmıştır.)
9-Mitekondri zarları ileri derecede seçici geçirgen zardır.
NOT: O2’li solunum yapan bakterilerde mitokondri yerine mesezom bulunur.
NOT : O2’ solunum Enzim
C6H12O6 + 6 O2 --------------> 6CO2 + 6H2O + 38ATP

Animasyonu izle


Plastidler A-Kloroplast:
1- İki katlı zardan oluşmuştur.
2- Bazı protista ve bitkilerde bulunur.
3- İç zar içinde özel plazma olan stroma ve üzerinde klorofil bulunan granumlar bulunur.
4- Stromada kendine özgü DNA , RNA , ribozom , protein ve mineraller bulunur.
5- Protoplastlardan veya leucoplastlardan gelişir.
6- Hücrede bölünerek sayısını artırabilir.
7- Işık enerjisini ATP enerjisine çevirerek organik madde sentezi gerçekleştirir.
(Üretilen ATP hücredeki diğer yaşamsal olaylarda kullanılmaz.)
8- Bitkinin toprak üstü ışık olan genç kısımlarda bulunur.
9- İşlevlerini kaybedince kromoplasta dönüşür.
10- Bitkilerde fotosentez gerçekleştiren organeldir.
NOT : Fotosentez Işık
6 CO2 + 6 H2O -------------> C6H12O6 + 6 O2
kl .
B-Kromoplast :
1-Bitkinin toprak altı ve toprak üstü kısımlarında bulunabilir.
2-Fotosenteze yardımcıdırlar.
3-Vitamin sentezinde rol oynarlar.
4-Likopin (kırmızı) , karoten (turuncu) , ksantofil (sarı) ,rengi oluşturan pigment taşırlar.
5-Meyve , çiçek ve yapraklarda renk oluşumunu sağlarlar. Üremeyi kolaylaştırır.
C-Leukoplast :

1-Işık almayan toprak altı depo yapılarda bulunur. Renksizdirler.
2-Işık alınca kloroplasta dönüşürler.
3-Fotosentezde oluşan glikozun nişasta halinde depolanmasını sağlarlar.