İnceltme işareti ( ^ )

İnceltme işareti ( ^ )

Bir noktalama işareti ve bir tipografik işarettir. "Düzeltme işareti" veya "şapka" olarak da adlandırılır.

Türkçede kullanımı

Arapça ve Farsça kökenli sözcüklerde g, k ünsüzlerinden sonra gelen a, ü ünlülerinin üzerine inceltme işareti konur. Bu inceltme işareti g, k ünsüzlerinden sonra gelen a, ü ünlülerinin kimi zaman ince kimi zaman da uzun okunmasını sağlar.
Örnek: Dükkân, kâfir, mahkûm, sükût, kâğıt, mezkûr, kâbus, rüzgâr, hikâye, mekân, yadigâr, ordugâh
Yazımları aynı, anlam ve okunuşları ayrı olan yabancı sözcükleri ayırt etmek için inceltme işareti konur.
Örnek:
adet: sayı
âdet: görenek, alışkanlık
alem: bayrak, minare ve cami kubbelerinin üstündeki hilâl
âlem: dünya, evren
aşık: küçük kemik, aşık kemiği
âşık: çok seven kimse
hal: sebze-meyve satılan yer
hâl: durum, vaziyet

Arapça ve Farsça kökenli sözcüklerde l ünsüzünün ince okunduğunu göstermek için de kullanılır.
Örnek: Ahlâk, felâket, ilâve, kelâm, billûr, ilâç, lâle, lâzım, üslûp
Nisbet î'sini göstermek için düzeltme işareti kullanılır.
Örnek: Millî, siyasî, hukukî, askerî, ilmî, insanî, iktisadî
(Nisbet î'sinin yerine Türkçe'de kimi zaman -sel, -sal ekleri kullanılabilir.
Örnek: Siyasî - siyasal, dinî - dinsel

Not: Alfabetik sıralamalarda kısa ünlüler önce gelir. Örneğin alem kelimesi âlem kelimesinden önce yazılır.

İngilizcede kullanımı

İngilizce'de "caret" adını alan inceltme işareti, bir metin gözden geçirilirken metnin herhangi bir yerinde düzeltme yapılmasını gerektiğini ortaya koyar. Daha çok bir noktalama işaretinin yokluğuna, kelime eksikliğine ya da yarım bırakılmış cümlelere işaret eder.
Bilgisayar

Bilgisayarcılıktaki programlama dillerinde kullanılan bir işarettir.